هندوانه با نام علمي Citrullus vulgaris متعلق به خانواده كدوييان يا Cucurbitaceae است. منشأ اصلي پيدايش هندوانه به عقيده برخي از محققين جنوب آفريقا و گروهي ديگر آن را بومي هندوستان مي‌دانند. ريشه كلمه هندوانه از كلمه وانا به معناي هندوانه در زبان هندي است، ايرانيان قديم به آن هندووانا مي‌گفتند كه امروزه به هندوانه تبديل شده است. مداركي از كاشت هندوانه در نيل از پيش از هزاره دوم (پيش از ميلاد) يافت شده است. دانه‌هاي هندوانه در محل دودمان دوازدهم مصر و در مقبره فرعون توت‌عنخ‌آمون يافت شده است. هندوانه گياهي است خزنده كه طول شاخه‌هاي خزنده آن شايد به ۴ متر هم برسد. ريشه هندوانه عميق بوده و در برخي خاك‌ها به يك متر هم مي‌رسد. برگ‌هاي آن قلبي شكل با بريدگي عميق است. گل‌هاي نر و ماده آن جدا از هم ولي روي يك پايه قرار دارند. هندوانه يكي از انواع صيفي‌جات شيرين است كه در جاليز رشد مي‌كند. در گذشته هندوانه را با نام تربوزه مي‌شناختند كه امروزه در افغانستان و تاجيكستان به هندوانه تربوزه مي‌گويند. هندوانه انواع مختلفي دارد كه از نظر ضخامت پوست، اندازه، رنگ، اندازه دانه‌ها، طعم، مزه و… با يكديگر تفاوت دارند. اين محصول در بهار در شهرهاي جيرفت و كهنوج، ميناب، ايرانشهر و دزفول، در تابستان در ورامين، سمنان، مشهد، اصفهان، همدان، تبريز، مياندوآب، در پاييز در دزفول و زمستان در ميناب، جيرفت و كهنوج توليد مي‌گردد.
هندوانه ابوجهل ميوه‌اي تلخ‌مزه است كه در فارسي با نام‌هاي خربزه روباه، كدوي تلخ و سيب تلخ و در عربي با نام‌هاي حنظل، مراره الصحاري و علقم و در فرهنگ اچمي‌زبان‌هاي جنوب ايران به نام خزَرَ (تلفظ: Khazara) نام برده شده است. هندوانه ابوجهل از راسته كدوئي‌ها (Cucurbitales) از تيره كدو (Cucurbitaceae)، از سرده سيترولوس (Citrullus) بوده و نام علمي آن Citrullus colocynthis است. مصرف آن باعث كوليت شديد شده و به علت مواد سمي خطرناك است. نام نوعي گياه بالارونده بومي حوضه مديترانه به‌ويژه ازمير تركيه، نوبه آفريقا و تريسته ايتاليا است. اين گياه از خانواده هندوانه است اما با هندوانه معمولي تفاوت‌هايي دارد شامل اندازه كوچك‌تر، جسم سفت‌تر و مزه تلخ.
آب‌وهوا
هندوانه يك گياه فصل گرم است. نسبت به گرما بيشتر از ساير گياهان تيره كدوييان مقاوم است. اين گياه مخصوص مناطقي است كه داراي تابستاني طولاني و گرم هستند. ازاين‌رو تابستان‌هاي خشك و به نسبت مرطوب براي آن‌ها مناسب است.
خاك
هندوانه خاك‌هاي سبك و شني را كه از نظر مواد غذايي غني هستند را مي‌پسندد. در خاك‌هاي رسي هم محصول خوبي مي‌دهد. به‌شرط آب زيرزميني پايين باشد. بهترين pH براي هندوانه ۶ تا ۷ است. براي آماده‌سازي زمين مثل خيار عمل مي‌شود با اين تفاوت كه فاصله جوي‌ها بيشتر در نظر گرفته مي‌شود كه اين فاصله شايد ۴ الي ۵ متر نيز برسد.
كاشت بذر هندوانه
كاشت بذر هندوانه بسيار ساده است و بذرها به‌سرعت جوانه مي‌زنند. هندوانه با آفتاب كامل و خاك رسي شني نياز دارد. اگر فضاي كافي براي كاشت هندوانه ابوجهل نداريد مي‌توانيد با كمي مراقبت آن را در گلدان و در جايي نورگير بكاريد. هندوانه گياهي يك‌ساله و تقريباً رونده است كه نحوه رشد آن شبيه تاك است درنتيجه براي كاشت در گلدان حتماً بايد براي آن قيم (نگه‌دارنده) ببنديد. همچنين براي جدا نشدن هندوانه از بوته در طول رشد نبايد زير آن خالي باشد، براي اين كار مي‌توانيد هندوانه را بعد از كمي درشت شدن درون تور قرار دهيد و به محلي ببنديد. براي كاشت هندوانه ابتدا بذر هندوانه ابوجهل آن را به مدت ۲۴ يا حداكثر ۴۸ ساعت در آب خيس نموده سپس گودال‌هايي به عمق ۲۰ سانتي‌متر ايجاد كرده و تا ارتفاع ۱۵ سانتي‌متر گودال را از خاك نرم و كود حيواني پوسيده پر مي‌كنيم. سپس ۲ تا ۳ عدد بذر هندوانه را داخل گودال قرار مي‌دهيم به‌طوري‌كه بذرها در عمق ۳ تا ۵ سانتي‌متري قرار بگيرد و بر روي آن خاك نرم مي‌ريزيم.
هندوانه را معمولاً به‌صورت مستقيم مي‌كارند و نشاء گيري آن توصيه نمي‌شود. تا قبل از جوانه‌زني بذرها نبايد خاك خيلي خشك شود. درصورتي‌كه قصد كاشت در گلدان را داريد بايد گلداني بزرگ با ارتفاع حداقل ۳۰ و قطر ۳۰ سانتي‌متر انتخاب كنيد و حتماً گلدان را در محيطي قرار دهيد كه روزانه ۷ تا ۸ ساعت نور مستقيم خورشيد داشته باشد. گلدان خود را بايد با خاك بسيار غني پر كنيد. تركيب كود حيواني و خاك باغچه يا كمپوست براي كاشت هندوانه مناسب است. كود حيواني حتماً پوسيده باشد. پس از رشد گياهان و چهار برگه شدن آن‌ها بوته‌هاي ضعيف را با ناخن حذف كنيد و بوته قوي‌تر كه رشد بيشتري در اين مدت داشته را نگه‌داريد. حذف علف‌هاي هرز اطراف بوته در طول دوره رشد هندوانه ضروري است. هندوانه رونده است و اگر در گلدان كاشته‌ايد بايد به‌وسيله قيم يا داربست مناسب بوته نگه داشته شود. همچنين هندوانه به دليل وزن زياد نبايد آويزان باشد، بهتر است گلدان هندوانه در محلي قرار گيرد كه بوته بر روي زمين رشد كند.
نكات كاشت بذر هندوانه
هندوانه براي رشد نياز به آفتاب كامل و طولاني و گرما در طول روز دارد، هندوانه به سرما بسيار حساس بوده و با شروع سرما گياه از بين مي‌رود.
هندوانه در شهرهاي شمالي كشور و شهرهايي كه رطوبت بالايي دارند نيز رشد مناسبي داشته ولي رطوبت بالاي هوا احتمال بيماري‌هاي قارچي را نيز بالا مي‌برد كه بايد به اين نكته توجه داشت.
بهترين دما براي جوانه‌زني هندوانه دماي ۱۵ تا ۲۵ درجه است درنتيجه بعد از رفع سرماي زمستان و گرم شدن هوا اقدام به كاشت نماييد.
خاك هندوانه بايد غني باشد، براي اين امر مي‌توان قبل از كاشت به زمين كشت مقدار كود دامي پوسيده اضافه كرد.
هندوانه بايد بعد از رفع سرماي بهاره كشت شود، هندوانه را معمولاً به‌صورت جوي و پشته‌اي مي‌كارند.
فاصله بين پشته‌ها را ۵۰ تا ۱۵۰ سانتي‌متر و فاصله بين بوته‌هاي هندوانه را نيز معمولاً ۵۰ تا حداكثر ۱۰۰ سانتي‌متر در نظر مي‌گيرند.
اگر در شهري زندگي مي‌كنيد كه تابستان‌هاي كوتاهي دارد، بايد چند هفته قبل از شروع فصل بهار اقدام به كاشت بذرها در گلخانه يا محيطي گرم بنماييد.
برداشت هندوانه
زمان برداشت هندوانه هميشه پرسش بوده، كشاورزان عزيز اين زمان را به‌صورت تجربي تشخيص داده ولي از چند راه مي‌توان به رسيدن كامل هندوانه و زمان برداشت آن مطلع شد:
با زدن ضربه به هندوانه بايد صدايي خفه و بم شنيده شود، ميوه‌هاي نارس صداي تيزتري دارند.
رنگ ميوه‌هاي رسيده روشن‌تر و به زردي مي‌زند.
قسمتي از ميوه كه بر روي زمين قرار دارد بايد به رنگ زرد روشن باشد، ميوه‌هاي نارس به رنگ سفيد يا روشن هستند.
قسمت انتهايي ساقه كه به ميوه متصل مي‌شود در هندوانه‌هاي رسيده خشك‌شده و به رنگ تيره است.
خواص
در اين گياه عصاره كوكوربيتاسين با خواص درماني بيماري ديابت وجود دارد. ميوه اين گياه داراي خاصيت مسهل قوي بوده و در موارد ضعف روده، فلج ناحيه امعاء و احشاء، آب آوردن نساج و بيماري‌هاي كبدي به كار مي‌رود. از ديگر خواص هندوانه ابوجهل، اين گياه اثر ضدويروسي، ضد ميكروبي و ضد سرطاني دارد و عصاره تام گياه هندوانه ابوجهل ممكن است براي مهار رشد و از بين بردن برخي از سلول‌هاي سرطاني نظير حنجره مؤثر باشد، تحقيقات پزشكان بيانگر آن بوده كه مصرف گياه هندوانه ابوجهل همراه با اشعه راديواكتيو داراي اثرات متوقف كنندگي در رشد تومورهاي سرطاني است.
پودر گياه هندوانه ابوجهل به‌عنوان تركيب درمان‌كننده بيماري‌هاي قند و ديابت توصيه مي‌شود. ماليدن روغن آن همراه با سركه دندان‌درد را تسكين مي‌دهد. اين گياه خلط‌آور بوده و در كاهش فشارخون و چربي خون مؤثر است. طبع آن خيلي گرم و خشك است، افراد سردمزاج بايد از خوردن آن خودداري كنند. براي بيماران بلغمي مفيد و مسهل بسيار قوي بلغم بوده و اخلاط بلغمي را از اعماق بدن خارج مي‌كند. هندوانه ابوجهل يك آنتي‌بيوتيك قوي است. جهت درد سياتيك از روغن اين گياه به محل عصب بمالند. براي درد مفاصل و نقرس با روغن ميوه هندوانه ابوجهل ماساژ دهند و براي درد واريس از روغن آن بر قسمت‌هاي واريس بمالند. براي درمان جذام از روغن آن بر پوست بمالند و حدود نيم گرم از گرد كاملاً ساييده شده آن همراه نشاسته يا صمغ عربي ميل كنند، ريشه هندوانه ابوجهل پادزهر سم مار و عقرب است به‌صورت دم‌كرده حدود ۴ گرم الي ۸ گرم ميل كنند.
جهت بيماري‌هاي سردرد و درد شقيقه و فلج و لقوه و صرع نيز مفيد است. براي درمان صدا در گوش ۱ يا ۲ قطره از روغن اين گياه را در گوش بچكانند. براي جلوگيري از ريزش مو حدود نيم گرم از پودر كاملاً سائيده اين گياه همراه كمي ادويه با غذا ميل شود. جهت جلوگيري از سفيد شدن مو، ميوه هندوانه ابوجهل را سوراخ كرده دانه‌هاي آن را بيرون آورده سپس با روغن زنبق داخل آن را پر و سوراخ را با قطعه‌اي از ميوه مسدود كنند آن را داخل خمير گذاشته در آب‌جوش بگذارند بپزد سپس از روغن آن به‌صورت خضاب استفاده كنند. جهت توجه جريان خون از مغز به ساير اندام‌ها حدود نيم گرم از پودر كاملاً سائيده شده اين گياه همراه با كمي نشاسته ميل شود. براي از بين بردن كك در اتاق برگ تازه هندوانه ابوجهل را مي‌پاشند. جهت خارش پوست پودر هندوانه ابوجهل را با ماست مخلوط كرده بمالند. كساني كه سكته مغزي كرده‌اند نيم گرم همراه نشاسته با غذا ۴ روز در ماه ميل كنند. براي بيماري قند نيم گرم همراه نشاسته با غذا ۷ روز در ماه ميل كنند.
طرز تهيه روغن هندوانه ابوجهل
۲۰۰ گرم آب هندوانه ابوجهل ۱۰۰۰ گرم روغن كنجد يا زيتون را با حرارت غيرمستقيم يا با حرارت ملايم مي‌جوشانيم تا آب تبخير شود.
عوارض مصرف زياد هندوانه ابوجهل
با وجود تأثير مثبت هندوانه ابوجهل در كاهش ميزان قند و چربي خون، اثرات سمي مصرف اين گياه روي قلب، كبد و دستگاه گوارش نيز مشاهده شده و مصرف زياد و بيش‌ازاندازه آن مي‌تواند باعث مرگ شود و اين از مضرات هندوانه ابوجهل است. بر اثر مصرف زياد و خودسرانه آن علائمي چون درد معده، مدفوع آبكي يا خوني، استفراغ و نبض ضعيف گزارش شده است. با مصرف مقادير بيشتر ضعف، غش، اختلالات حسي، گيجي، هذيان و اختلالات گردش خون مشاهده شده است. بروز ديگر عوارضي چون اگزماي پوستي، التهاب حاد كولون و سميت كبدي و كليوي نيز احتمال دارد. همچنين مصرف اين ميوه به دليل احتمال سقط‌جنين در زنان باردار و به دليل ورود تركيبات سمي گياه به شير در دوران شيردهي توصيه نشده است.
ميزان معين اين ميوه داروي بسيار خوبي براي رفع يبوست مؤثر بوده و چون خاصيت مسهلي آن بسيار قوي است براي كساني كه ورم روده دارند و خانم‌هاي باردار مناسب نيست. در مورد تداخلات دارويي اين گياه مستندات علمي كافي وجود ندارد اما در برخي منابع آمده است اين احتمال وجود دارد بر اثر مصرف هم‌زمان هندوانه ابوجهل با ديگر داروهاي ضد ديابت قند خون بيش‌ازاندازه كاهش يابد. در ضمن از عوارض مصرف خودسرانه آن چون به‌شدت محرك مخاط است خونريزي شديد گوارشي است. اين ميوه به دليل سمي و مسهل بودن بالا بهتر است در قالب ترشي يا به‌صورت تازه و خودسرانه مصرف نشود و عطاري‌ها هم در زمان عرضه آن جانب احتياط را رعايت كرده و بدون نسخه‌اي كه مربوط به مصرف‌كننده است اين گياه را ارائه نكنند.
براي خريد بذر هندوانه ذر انواع مختلف به فروشگاه بذر ظرافت مراجعه فرماييد.
همچنين از راه‌هاي زير نيز مي‌توانيد محصولات ما را ملاحظه و خريد نماييد:
۱- مراجعه به صفحه اينستاگرامي به آدرس:
https://www.instagram.com/zerafat.shop
۲- مراجعه به كانال تلگرامي به آدرس:
https://t.me/zerafat_shop
۳- تماس با شماره موبايل: ۰۹۱۳۵۵۵۵۸۳۳
برچسب:
بازدید: <~PostViwe~>
